Ξεκινώντας
Η ονομασία “Ζαγόρι” εμφανίστηκε για πρώτη φορά γραπτώς το 1321 και σημαίνει “πέρα από τα βουνά”, μία λέξη σλαβικής προέλευσης. Όλα ανεξαιρέτως τα χωριά στο Ζαγόρι ξεχωρίζουν για τη φυσική ομορφιά, τη μοναδική αρχιτεκτονική και τη μακριά ιστορία που τα συνοδεύει. Από τα χωριά του Κεντρικού, του Δυτικού και του Ανατολικού Ζαγορίου, ας ξεκινήσουμε τη γνωριμία με αυτά του Κεντρικού.
Κεντρικό Ζαγόρι
Το Τα χωριά στο Κεντρικό Ζαγόρι εντοπίζεται βόρεια των Ιωαννίνων και απαρτίζεται από μία γοητευτική συστάδα χωριών: Βίτσα, Μονοδένδρι, Κήποι, Δίλοφο, Κουκούλι, Καπέσοβο, Τσεπέλοβο, Άνω και Κάτω Πεδινά, είναι από τα πιο γνωστά χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου.
Μονοδένδρι
Το Μονοδένδρι ο πρώτος σταθμός, ένας οικισμός που πολύ εύστοχα χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο όμορφα χωριά όλου του Ζαγορίου. Σε υψόμετρα λίγο πάνω από τα 1,000 μέτρα, το Μονοδένδρι είναι αμφιθεατρικά χτισμένο στο βράχο και με μια γρήγορη ματιά δεν το ξεχωρίζει από αυτόν.
Τα σπίτια είναι χτισμένα στο γκρι χρώμα της πέτρας, ενώ στα πλακόστρωτα στενά του θα περιπλανηθείτε γοητευμένοι, θα θαυμάσετε μεγαλειώδη πετρόκτιστα αρχοντικά και θα επισκεφθείτε ιστορικά εκκλησάκια, με το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής να ξεχωρίζει – μην ξεχάσετε να τραβήξετε φωτογραφία την υπέροχη θέα που προσφέρει.
Μία πρώτη γεύση της λαϊκής κουλτούρας και της μεγάλης τοπικής κληρονομιάς θα πάρετε στο Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο. Αξίζει να υπολογίσετε λίγο χρόνο παραπάνω στο χωριό για να περιηγηθείτε σε αυτό το πρότυπο εκθεσιακό κέντρο με θέμα τη λαογραφία τόσο του Ζαγορίου, όσο και της ευρύτερης βαλκανικής περιοχής.
Βίτσα, Κήποι και Δίλοφο
Οδεύστε προς τη Βίτσα, ένα χωριό αρκετά μεγάλο για να απορροφήσει ένα μεγάλο μέρος της μέρας σας. Στο δρόμο σας, στη θέση Γενίτσαρη, αξίζει να δώσετε προσοχή στον Αρχαίο Οικισμό των Μολοσσών, αρχαιολογικό χώρο του 9ου-4ου αιώνα π.Χ. και αναμνηστικό των Μολοσσών, ενός από τα σημαντικότερα φύλα της Ηπείρου και, αργότερα, ολόκληρου του ελληνικού κόσμου.
Αμέσως μετά θα φτάσετε στους Κήπους, ένα χωριό λιγότερο αγγιγμένο από την τουριστική ανάπτυξη με πιο οικεία και ζεστή ατμόσφαιρα. Στα 800 μέτρα υψόμετρο και με μόνιμο πληθυσμό μόλις 70 κατοίκους, στους Κήπους το κύριο αξιοθέατο είναι το Λαογραφικό Μουσείο “Αγάπιος Τόλης”, με 40,000 εκθέματα-σύμβολα της καθημερινότητας του Ζαγορίου.
Απομακρυνόμενοι από τους Κήπους προς τον επόμενο προορισμό, κρατήστε το βλέμμα σας στη διαδρομή. Αρχίζουν να ξεπροβάλλουν τα πρώτα Πέτρινα Τοξωτά Γεφύρια!
Πρώτο και κύριο το περίφημο τρίτοξο Καλογερικό, κάποτε ξύλινο και αργότερα πέτρινο με τη σύμπραξη του ηγούμενου Σεραφείμ – τώρα καταλαβαίνετε γιατί ονομάστηκε έτσι. Είναι ένα από τα ιστορικά διατηρητέα μνημεία της περιοχής, ο ιδανικός πρωταγωνιστής των φωτογραφιών σας στο δρόμο για Κουκούλι και Δίλοφο.
Συνεχίζοντας, στο Κουκούλι θα σταματήσετε για να πιείτε δροσερό νερό από τα κεφαλόβρυσα, να θαυμάσετε μερικά αξιόλογα χαρακτηριστικά δείγματα της ντόπιας ζαγορίσιας αρχιτεκτονικής και να επισκεφθείτε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Λαζαρίδη, ένα μικρό μουσείο με συλλογές φυτών και βοτάνων που εντοπίζονται στο Βίκο, που φτιάχτηκαν με επιμονή και αγάπη από τον Κώστα Λαζαρίδη.
Και τώρα ήρθε η ώρα να αντικρίσετε το δεύτερο δημοφιλέστερο πέτρινο γεφύρι του Ζαγορίου, αυτό που έχει φωτογραφηθεί ίσως περισσότερες φορές από όλα τα υπόλοιπα. Ο λόγος για το μονότοξο Γεφύρι Νούτσου ή Κόκκορη, που υψώνεται πάνω από τον ποταμό Μπαγιώτικο. Χρονολογείται από το 18º αιώνα και διατηρείται σε άριστη κατάσταση!
Κάντε μια μεγάλη στάση για να πιείτε τον καφέ σας ή να απολαύσετε ένα παραδοσιακό γεύμα στο Δίλοφο και έχετε κατά νου πως βρίσκεστε σε έναν χαρακτηρισμένο διατηρητέο οικισμό, όπου πλέον δεν επιτρέπεται η ανέγερση νέων κτιρίων, ούτε η διέλευση αυτοκινήτων.
Πεδινά, Καλντερίμια και Τσεπέλοβο
Ερχόμαστε στις νοτιοδυτικές ακτές της Τύμφης, στα 960 μέτρα υψόμετρο και στο χωριό Άνω Πεδινά. Εδώ η τουριστική ανάπτυξη βρίσκεται στα καλύτερά της! Πέτρινα σπίτια, πέτρινα καλντερίμια και πέτρινα γεφύρια, όλα στο παραδοσιακό χρώμα της περιοχής, με τη γραφικότητα που τη χαρακτηρίζει.
Ακριβώς δίπλα βρίσκονται τα Κάτω Πεδινά. Και τα δύο χωριά ενδείκνυνται για πεζοπορία, ορειβασία και πολλές εναλλακτικές δραστηριότητες του ενδιαφέροντός σας, καθώς και τις περισσότερες και πιο εκλεκτές επιλογές εστιατορίων και γευμάτων!
Το πιο πολυπληθές χωριό του Ζαγορίου δεν είναι άλλο από το Τσεπέλοβο, με 260 μόνιμους κατοίκους! Το υψόμετρο ανεβαίνει ξανά και ξεπερνά τα 1,000 μέτρα και, μετά τον περίπατο στην κεντρική πλατεία του χωριού, θα συναντήσετε τη Μονή Ρογκοβού, με γοητευτική αρχιτεκτονική και μια ενδιαφέρουσα ιστορία να την ακολουθεί.
Συνεχίστε στο Καπέσοβο, όπου δεν πρέπει να χάσετε την Βιβλιοθήκη Πασχαλείου Σχολής και το μικρό λαογραφικό μουσείο που φιλοξενεί. Εκεί θα έχετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά 13 αντίγραφα της θρυλικής Χάρτας της Ελλάδος, του Ρήγα Φερραίου.
Εάν σας αρέσει η πεζοπορία, ακολουθήστε την πινακίδα που δείχνει προς “Σκάλα Βραδέτου”. Είναι ένα από τα ομορφότερα καλντερίμια του Ζαγορίου, στην πραγματικότητα μία πέτρινη σκάλα που ενώνει τα χωριά Καπέσοβο και Βραδέτο. 1,500 μέτρα και 1,200 σκαλιά θα σας φέρουν στο μικρό χωριουδάκι Βραδέτο, όπου μπορείτε πια να ξεκουραστείτε και να απολαύσετε ένα πλούσιο γεύμα – το αξίζετε!
Δυτικό Ζαγόρι
Το Δυτικό Ζαγόρι εκτείνεται βορειοδυτικά των Ιωαννίνων και περικλείει τα χωριά της κοιλάδας του Βοϊδομάτη, Μεγάλο και Μικρό Πάπιγκο, Αρίστη, Βίκος και Μεσοβούνι.
Πάπιγκο και Αρίστη
Στην περιοχή αυτή βρισκόμαστε εντός του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου, του οποίου χαρακτηριστικοί οικισμοί είναι το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο, που θεωρούνται ουσιαστικά συνοικίες ενός κοινού χωριού.
Εδώ θα βρείτε το αρχετυπικό Ζαγοροχώρι, με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά του και βασικό στοιχείο την πέτρα. Βασικοί σταθμοί στο Πάπιγκο είναι:
Κύρια αξιοθέατα όμως της περιοχής είναι αναμφίβολα η ίδια η φύση. Πολλά είναι τα φυσικά αξιοθέατα, τα οποία ξεπερνούν σε μεγαλείο και φήμη τα ανθρώπινα, με πιο χαρακτηριστικό τους Πύργους, τους χαρακτηριστικούς βραχώδεις σχηματισμούς που συνιστούν ένα εντυπωσιακό θέαμα, από όπου ξεκινούν πολλά μονοπάτια προς το Βίκο.
Φεύγοντας από το Πάπιγκο, θα περάσετε από την επιβλητική Μονή της Παναγίας της Σπηλιώτισσας και θα φτάσετε στην Αρίστη, το κύριο χωριό-βάση για εξορμήσεις στην καρδιά του Εθνικού Δρυμού, ο οποίος αποτελείται από το Φαράγγι του Βίου και τον ποταμό Βοϊδομάτη.
Βίκος-Βοϊδομάτης
Το Φαράγγι του Βίκου είναι παγκοσμίως γνωστό ως προς την ιδιαιτερότητα που του προσδίδει ένα πολύ μικρό άνοιγμα (1,100 μέτρα) σε συνδυασμό με βάθος που φτάνει τα 900 μέτρα! Διασχίζει το Δυτικό και το Κεντρικό Ζαγόρι, σε μια διαδρομή 12 χιλιομέτρων που ξεκινά από το χωριό Βίκος και καταλήγει στους Κήπους. Υπάρχουν όμως πολλά ακόμα μονοπάτια που οδηγούν σε αυτό και από το Πάπιγκο, τη Βίτσα, το Μονοδένδρι και άλλα χωριά. Οργανωθείτε καταλλήλως, προετοιμαστείτε για την πεντάωρη πεζοπορία και ετοιμαστείτε για τις πιο μαγευτικές εικόνες της ζωής σας!
Πολύ κοντά στο Φαράγγι του Βίκου, ο ποταμός Βοϊδομάτης είναι το επόμενο φυσικό αξιοθέατο που δικαίως χαρακτηρίζεται ως επίγειος παράδεισος από όσους τον επισκέπτονται!
Ο Βοϊδομάτης πηγάζει από το φαράγγι και καταλήγει στον ποταμό Αώο. Στη διαδρομή, τα νερά του είναι πεντακάθαρα και κρυστάλλινα, διακοσμημένα με γραφικά γεφύρια και γιγάντια πλατάνια. Πεζοπορία, extreme sports ή ένας απλός περίπατος είναι μερικές μόνο από τις διαθέσιμες δραστηριότητες για να εκτιμήσετε το μεγαλείο και τη γοητεία της φύσης.
Τελικός προορισμός της διαδρομής, η Δρακόλιμνη της Γκαμήλας, μία αλπική λίμνη στην καρδιά της Ηπείρου, στα 2,100 μέτρα ύψος. Θαυμάστε τη θέα και έχετε το νου σας για τους μικρούς Αλπικούς Τρίτωνες. Είναι τα μικρά σπάνια αμφίβια που κατοικούν στη λίμνη και μοιάζουν με μικροσκοπικούς δράκους!
Αρχαιολογικές Αναζητήσεις στο Δυτικό Ζαγόρι
Δύο είναι οι κύριοι αρχαιολογικοί χώροι που θα συναντήσετε στο Δυτικό Ζαγόρι:
- - Η Βραχοσκεπή Κλειδί, στη χαράδρα του Βοϊδομάτη, ένας οικισμός της Παλαιολιθικής Εποχής, με πολύ σημαντικά ευρήματα και ίχνη που μαρτυρούν την ανθρώπινη δραστηριότητα κατά τη διάρκεια εκείνης της εποχής
- - Η Βραχοσκεπή Μποΐλα, στην κατώτερη ζώνη του Βοϊδομάτη, μία περιοχή ίσου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αφού τα στοιχεία δείχνουν πως επρόκειτο για το δεύτερο σημαντικότερο κέντρο παλαιολιθικής κατοίκησης της περιοχής, μετά το Κλειδί.
Ανατολικό Ζαγόρι – Βοβούσα
Η περιοχή του Ανατολικού Ζαγορίου εκτείνεται βορειοανατολικά των Ιωαννίνων και περιλαμβάνει πολλά χωριουδάκια, εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι η Βοβούσα και το Γρεβενίτι.
Σημαντικός σταθμός εδώ είναι η Μονή Βουτσάς στο Γρεβενίτι, η παραμυθένια Λίμνη με τα νούφαρα που βρίσκεται εκεί κοντά, περικυκλωμένη από πυκνό δάσος και το διάσημο χωριό της Βοβούσας.
Η Βοβούσα, που πήρε το όνομά της από τη βοή του νερού που τη διασχίζει, είναι ένα χωριό που πρωτοστατεί στη λαϊκή παράδοση της Ηπείρου, άρρηκτα συνδεδεμένη με τον Εθνικό Δρυμό της Πίνδου και τον ποταμό Αώο.
Ένας περίπατος στην κοιλάδα του Αώου, κάτω από το χαρακτηριστικό γεφύρι του Αώου, θα σας γεμίσει με όμορφες εικόνες και θα σας δώσει μια πρώτη εικόνα της Πίνδου, της μεγαλύτερης οροσειράς της Ελλάδας.
Shopping
Στα Ζαγοροχώρια θα βρείτε μια σειρά από καταστήματα και μικρά μαγαζάκια, όπου μπορείτε να αγοράσετε αναμνηστικά από το ταξίδι σας, αλλά και τοπικά προϊόντα. Δείτε τη λίστα με τα καταστήματα στην Αρίστη, στο Δίλοφο και στο Πάπιγκο.
Τι άλλο θα κάνετε
Οργανωμένες ξεναγήσεις ξεκινούν από το Δίλοφο, την Αρίστη και το Πάπιγκο, ιδανικές για να έρθετε σε επαφή με τον αυθεντικό χαρακτήρα του Ζαγορίου, ενώ μπορείτε να βρείτε μια μεγάλη ποικιλία από εναλλακτικές δραστηριότητες για να γίνετε ένα με τη μοναδική φύση της περιοχής, με αφετηρία το Δίλοφο, την Αρίστη και το Πάπιγκο.
Το φαγητό στα Ζαγοροχώρια
Πίτες, κρεατικά, λαχανικά και όσπρια συγκαταλλέγονται στις κορυφαίες τοπικές γεύσεις που θα ανακαλύψετε στο Ζαγόρι. Δοκιμάστε να γευματίσετε σε εστιατόρια και ταβέρνες στο Δίλοφο, στην Αρίστη και στο Πάπιγκο και θα σας μείνουν αξέχαστες!
Και για διασκέδαση
Για τις ώρες χαλάρωσης και διασκέδασης, για καφέ ή για ποτό, δείτε όλες τις επιλογές που έχετε στο Δίλοφο, στην Αρίστη και στο Πάπιγκο.
Μουσεία
Τα Ζαγοροχώρια έχουν μεγάλη ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Σημαντικά ευρήματα της ιστορίας του τόπου και ιδιαίτερα εκθέματα , θα συναντήσετε στα πολυάριθμα μουσεία της περιοχής. Δεν πρέπει να χάσετε μία επίσκεψη στα ακόλουθα:
Πολιτιστικά Αξιοθέατα
Στην ευρύτερη περιοχή του Ζαγορίου ανακαλύφθηκαν και εξερευνήθηκαν αρκετοί αρχαιολογικοί χώροι με μεγάλη ιστορική και πολιτιστική σημασίας ενώ στα διάφορα χωριά μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει δείγματα διαφορετικών ιστορικών περιόδων.
Εκκλησίες και Μοναστήρια
Στα Ζαγοροχώρια υπάρχουν καλά διατηρημένα βυζαντινά μοναστήρια και μεσαιωνικά εκκλησάκια που στολίζουν όλη την περιοχή Ζαγορίου. Όλες οι εκκλησίες είναι διακοσμημένες με επιχρυσωμένες τοιχογραφίες και τέμπλα. Απρόσμενα ιδιαίτερες είναι οι ως παρακάτω εκκλησίες:
Άλλα Σημεία Ενδιαφέροντος
Επιπλέον ενδιαφέροντα σημεία για να επισκεφθεί κανείς στην περιοχή είναι τα ακόλουθα: