Σαντορίνη

Ίχνη ζωής έχουμε από την πρώιμη εποχή του Χαλκού, στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ.,  κατά τη δεύτερη περίοδο του πρώιμου κυκλαδικού πολιτισμού (2800-2100 π.Χ.). Αλλά από τη Μέση Εποχή του Χαλκού (1900-1600 π.Χ.) οι ενδείξεις πληθαίνουν και μαρτυρούν μεγάλη ανάπτυξη. Στην περιοχή του Ακρωτηρίου αναπτύχθηκε ένας προϊστορικός οικισμός με πολύ σημαντικό λιμάνι.
Η ζωή στον οικισμό διακόπηκε απότομα. Στα τέλη του 17ου π.Χ. αιώνα οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη λόγο των ισχυρών σεισμών. Ακολούθησε η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Ύστερης Εποχής του  Χαλκού (1600 π.Χ. περίπου), που άλλαξε τη μορφή του νησιού. Έθαψε τον οικισμό κάτω από 30 μέτρα τέφρας και άφησε πίσω της νησιά με τεράστιο γεωλογικό ενδιαφέρον – τη Σαντορίνη ή Θήρα, τη Νέα και Παλαιά Καμένη τη Θηρασία και το Ασπρονήσι.

Τα ηφαιστειακά υλικά, όμως, που κάλυψαν την πόλη και ολόκληρο το νησί προστάτευσαν ως σήμερα τα κτίρια και το περιεχόμενό τους, όπως έγινε και στην Πομπηία. Έτσι, ανακαλύφθηκε ο αρχαίος οικισμός που πολλοί τον αποκαλούν Πομπηία της Ελλάδας και εντυπωσιάζει τους επισκέπτες του.

Η δραστηριότητα των ηφαιστείων στην περιοχή ξεκίνησε πριν από 1,5 εκατομμύρια χρόνια. 

Κάθε έκρηξη του ηφαιστείου πρόσθετε καινούργια γη ή κατέστρεφε το νησί σε μια εναλλασσόμενη διαδικασία. Η έκρηξη, η οποία έγινε το 1600 π.Χ., όταν το νησί άκμαζε οικονομικά και πολιτιστικά,  ονομάστηκε «μινωική έκρηξη». Προκάλεσε την κατακρήμνιση του θόλου του ηφαιστείου, δημιουργώντας τη χοάνη της σημερινής Καλντέρας. Κατέστρεψε όχι μόνο το σπουδαίο πολιτισμό του νησιού, θάβοντάς τον κάτω από εκατομμύρια τόνους λάβας και στάχτης, αλλά πιθανότατα και τον μινωικό πολιτισμό.
Η λεγόμενη Μινωική έκρηξη, σύμφωνα με τα δεδομένα των ερευνητών είναι η δεύτερη σε μέγεθος ηφαιστειακή έκρηξη στην ιστορία, μετά από αυτή του ηφαιστείου Ταμπόρα, της Ινδονησίας, το 1825.

Κατά το Φουκέ η μεγάλη έκρηξη και η καταστροφή που ακολούθησε έγινε το 2.000 π.Χ. Κατά τον Ντέρπφελντ αυτή έγινε το 1.500 π.Χ. Ο Ρανατίν την τοποθετεί ανάμεσα στο 1890 και 1500 π.Χ. και ο Έλληνας Σπύρος Μαρινάτος – που υποστηρίζει την άποψη του Ντέρπφελντ – αποδίδει σ' αυτή την έκρηξη τη δημιουργία των θαλασσινών σεισμικών κυμάτων που κατάστρεψαν την Αμνισό, επίνειο της μινωικής Κνωσού.
Η χρονολόγηση της έκρηξης στα 1500 π.Χ. βασίστηκε σε συγκριτικές μελέτες της τεχνικής των έργων αγγειοπλαστικής που βρέθηκαν στις ανασκαφές του Ακρωτηρίου και άλλα ιστορικά στοιχεία. Η θεωρία όμως αυτή, καθώς και η θεωρία του Σπύρου Μαρινάτου περί καταστροφής του Μινωικού πολιτισμού από το τσουνάμι της έκρηξης, ανατράπηκαν από την τελευταία χρονολόγηση με την μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα σε ένα κλαδί ελιάς που βρέθηκε θαμμένο στην τέφρα της έκρηξης.
Αυτή η χρονολόγηση τοποθετεί την έκρηξη μεταξύ 1627 και 1600 π.Χ., πιθανότατα την περίοδο 1613-1614.

Στα τέλη του 13ου αι. π.Χ. το νησί, που τότε ονομαζόταν Καλλίστη για τη φυσική του ομορφιά, κατοικήθηκε από Φοίνικες και στη συνέχεια από τους Λακεδαιμόνιους οι οποίοι και την ονόμασαν Θήρα.

Όταν ο Ενετός Μάρκος Σανούδος ιδρύει το Δουκάτο του Αιγαίου ή της Νάξου το 1207, η Θήρα παραχωρείται στην οικογένεια Μπαρότσι.

Υπό την διακυβέρνηση των Οθωμανών (1579-1821) ανέπτυξε εμπορική δραστηριότητα και επαφές με λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου.

Τον 20ό αιώνα το νησί παρήκμασε λόγω των πολέμων και ο σεισμός του 1956 ήταν η αιτία να ερημώσει.

Το νησί άρχισε να αναπτύσσεται και πάλι από το 1970 και μετά, για να διαμορφωθεί σταδιακά στην σημερινή του μορφή.