Ρόδος

Στη Παλαιά Πόλη της Ρόδου έχουν διασωθεί τα περισσότερα ενετικά κτίρια, γεγονός που καθιστά τον οικισμό αυτό σε έναν από τους μεγαλύτερους και πιο καλοδιατηρημένους μεσαιωνικούς οικισμούς της Ευρώπης.

Οι επισκέπτες που θα περπατήσουν τα πετροστρωμένα καλντερίμια της Παλαιάς οχυρωμένης πόλης, θα εντυπωσιαστούν από τις πέτρινες καμάρες, ενώ ατενίζοντας τα υπέροχα κτίρια, τους πύργους και τα παλάτια, που χρονολογούνται από την εποχή των Ιπποτών του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη (1309-1408), θα ταξιδέψουν πίσω στο χρόνο.

Στη Παλαιά Πόλη διακρίνονται επίσης αραβικά και τουρκικά αρχιτεκτονήματα, όπως τζαμιά και αψιδωτά σπίτια. Τέλος, δίπλα σε όλα αυτά, ξεπροβάλουν υπέροχοι βυζαντινοί ναοί, ασβεστωμένα κυβόσχημα σπίτια, καθώς και γοτθικές επαύλεις με αραβικά αρχιτεκτονικά στοιχεία (πόρτες και παράθυρα με μυτερές αψίδες).

Στους αρχαίους χρόνους, η Ρόδος είχε κυρίως παραθαλάσσιους οικισμούς (ένας από τους παλαιότερους είναι η Λίνδος). Οι παραθαλάσσιοι οικισμοί είναι χτισμένοι αμφιθεατρικά γύρω από ένα φυσικό όρμο και ατενίζουν το πέλαγος. Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο και τη Τουρκοκρατία οι επιδρομές των πειρατών πλήθυναν. Έτσι λοιπόν οι κάτοικοι αποφάσισαν να μετακομίσουν για μεγαλύτερη ασφάλεια στην ενδοχώρα, όπου έκτισαν νέους οικισμούς. Η δε παραθαλάσσια Πόλη της Ρόδου και η Λίνδος μετετράπησαν σε πόλεις-οχυρά. Οι οχυροί οικισμοί της ενδοχώρας χτίστηκαν σε μέρη που δεν ήταν ορατά ούτε από τη θάλασσα, ούτε από τους κύριους δρόμους, όπως πάνω σε βουνοπλαγιές, χαμένα σε μικρές πεδιάδες, δίπλα σε ποταμίσκους.

Επίσης χτίστηκαν, διάσπαρτα σε όλό το νησί, για λόγους προστασίας, κάστρα και πυργόσπιτα: έτσι, σε περίπτωση πειρατικών και ληστρικών επιδρομών οι κάτοικοι είχαν τη δυνατότητα να οχυρωθούν μέσα σε αυτά. Για την ανοικοδόμηση των νέων αυτών οικισμών οι κάτοικοι του νησιού χρησιμοποίησαν υλικά που υπήρχαν εν αφθονία στο νησί, όπως πέτρα, ξύλο και χώμα.

Το παραδοσιακό Ροδίτικο σπίτι ανήκει σε μία από τις δύο ακόλουθες κατηγορίες: την αγροτική κατοικία και το ημιαστικό σπίτι.

Στην πρώτη κατηγορία οικιών κατοικούσαν οι λιγότερο εύπορες οικογένειες. Η οικία αυτή αποτελείτο από έναν μοναδικό τετράγωνο χώρο, όπου διεξάγονταν όλες οι δουλειές της οικογενείας. Η σκεπή ήταν ξύλινη και το έδαφος χωμάτινο ή στρωμένο με άσπρα και μαύρα βότσαλα (πολύ σπανιότερα με κόκκινα και πράσινα), κατά τέτοιον τρόπο ώστε να δημιουργούνται εντυπωσιακά γεωμετρικά σχέδια. Με την πάροδο του χρόνου στη μονόχωρη οικία ενσωματώθηκε και μια κουζίνα, ένας φούρνος και στάβλοι, που αναπτύχθηκαν γύρω από το κύριο δωμάτιο. Τέτοιου τύπου παραδοσιακά σπίτια με υπέροχα βοτσαλόστρωτα πατώματα, τα περίφημα «χοχλάκια», έχουν διασωθεί σε πολλά χωριουδάκια της Ρόδου.

Στην δεύτερη κατηγορία οικιών κατοικούσαν οι πιο πλούσιοι Ρόδιοι, οι έμποροι και όσοι ασχολούνταν με την ναυτιλία. Αυτός ο τύπος αποτελεί μια πιο εξελιγμένη παραλλαγή της πρώτης κατηγορίας. Διέθετε δύο επίπεδα και ήταν περίτεχνα διακοσμημένος, τόσο στο εξωτερικό του, όσο και το εσωτερικό του. Είχε επίσης μια αυλή, την οποία περιέφραζε ένας τοίχος. Η πρόσβαση σε αυτή γινόταν συνήθως μέσω ενός ζωηρόχρωμα βαμμένου διαδρόμου. Κι αυτός ο τύπος απαντάται σε πολλά χωριά της Ρόδου.

Η συνύπαρξη διαφόρων αρχιτεκτονικών ρυθμών είναι ιδιαίτερα εμφανής στη Λίνδο. Η Λίνδος είναι ένας από τους παλαιότερους οικισμούς της Ρόδου. Από εδώ πέρασαν κατακτητές από όλη την Μεσόγειο και την Ευρώπη, αφήνοντας το στίγμα τους στην αρχιτεκτονική του. Οι επαύλεις του οικισμού έχουν παραδοσιακά Ροδίτικα, Βυζαντινά, Μεσαιωνικά, Ενετικά και Αραβικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, τα οποία δημιουργούν ένα εντυπωσιακό αστικό ψηφιδωτό. Το αραβικό και οθωμανικό στοιχείο είναι κυρίως εμφανές στις προσόψεις των κτιρίων με τον περίτεχνο ξύλινο διάκοσμο γύρω από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα: το "sachnisi". Τα ταβάνια των αρχοντικών αυτών είναι συνήθως βαμμένα, ενώ οι προσόψεις και οι αυλές τους είναι διακοσμημένες με βότσαλα. Όπως και στη Πόλη της Ρόδου, υπάρχουν και εδώ κυβόσχημα σπιτάκια, με μπλε παραθυρόφυλλα και πόρτες.